Miłość nie jest lat błaznem

William Shakespeare 

Sonet 116

Niech mi nie będzie dane, abym utrudnienia
Stawiał na drodze ślubu wiernych sobie dusz.
Miłość nie jest miłością, gdy ot tak się zmienia
Lub ledwie przymuszona usuwa się już.

O nie! to znak jest, który nigdy nie zachodzi,
Bez obawy wpatrując się w burzę i szkwał;
To jest gwiazda dla każdej zabłąkanej łodzi:
Nie poznasz jej wartości, choćbyś miarę znał.

Miłość nie jest lat błaznem, choć usta różane
I policzki zachodzą w zgięty sierpa cień;
Za nic ma sobie godzin czy miesięcy zmianę,
Gdyż przetrwa niezachwiana aż po sądny dzień.

Jeśli to błąd, którego mi dowieść możecie,
Nic nie pisałem i nikt nie kochał na świecie.

Tłumaczenie z języka angielskiego: Jarek Zawadzki

Sonnet 116

Let me not to the marriage of true minds
Admit impediments. Love is not love
Which alters when it alteration finds,
Or bends with the remover to remove:
O, no! it is an ever-fixed mark,
That looks on tempests and is never shaken;
It is the star to every wandering bark,
Whose worth’s unknown, although his height be taken.
Love’s not Time’s fool, though rosy lips and cheeks
Within his bending sickle’s compass come;
Love alters not with his brief hours and weeks,
But bears it out even to the edge of doom.
    If this be error, and upon me prov’d,
    I never writ, nor no man ever lov’d.

 

1. Wprowadzenie: Miłość jako niezmienna wartość

Sonet 116 Williama Shakespeare’a, w tłumaczeniu Jarka Zawadzkiego, jest klasycznym wyrazem filozofii niezmiennej, idealnej miłości. Już w pierwszych wersach polskiego przekładu:
„Niech mi nie będzie dane, abym utrudnienia Stawiał na drodze ślubu wiernych sobie dusz.”
Filozofia tych słów jest jednoznaczna: prawdziwa miłość nie powinna być hamowana przez zewnętrzne przeszkody ani warunki społeczne. Wiersz definiuje miłość jako siłę stałą, niezależną od przypadkowych okoliczności.

2. Miłość a zmienność

Kolejne wersy:
„Miłość nie jest miłością, gdy ot tak się zmienia Lub ledwie przymuszona usuwa się już.”
podkreślają trwałość i niezależność miłości od kaprysów i zewnętrznych nacisków. Filozofia Shakespeara zakłada, że prawdziwa miłość jest niezmienna i odporna na trudności, co w przekładzie polskim zachowuje rytm i precyzję oryginału.

3. Miłość jako gwiazda przewodnia

Polski przekład oddaje metaforę miłości jako stałej, niezachwianej gwiazdy:
„O nie! to znak jest, który nigdy nie zachodzi, Bez obawy wpatrując się w burzę i szkwał; To jest gwiazda dla każdej zabłąkanej łodzi: Nie poznasz jej wartości, choćbyś miarę znał.”
Filozoficznie oznacza to, że miłość jest źródłem orientacji i stabilności, nawet w trudnych i nieprzewidywalnych okolicznościach życia. Jest uniwersalnym punktem odniesienia, którego wartości nie można zmierzyć ani oszacować.

4. Miłość a czas

Wersy:
„Miłość nie jest lat błaznem, choć usta różane I policzki zachodzą w zgięty sierpa cień; Za nic ma sobie godzin czy miesięcy zmianę, Gdyż przetrwa niezachwiana aż po sądny dzień.”
filozoficznie pokazują, że miłość nie podlega upływowi czasu. Mimo starzenia się ciała czy zmieniającego się wyglądu, miłość pozostaje stała i niezłomna. Polski przekład oddaje to w sposób wierny, zachowując zarówno rytm, jak i symbolikę „sierpa czasu”.

5. Miłość a absolutna prawda

Sonet kończy się stwierdzeniem absolutnej pewności filozoficznej:
„Jeśli to błąd, którego mi dowieść możecie, Nic nie pisałem i nikt nie kochał na świecie.”
Filozofia tego fragmentu podkreśla, że definicja prawdziwej miłości jest tak fundamentalna, iż jej zaprzeczenie oznacza zaprzeczenie całej historii ludzkości i doświadczenia emocjonalnego. Polski przekład zachowuje moc argumentacji, podkreślając wagę niezmienności miłości jako prawdy uniwersalnej.

6. Porównanie przekładu z oryginałem

Filozoficznie: Polski przekład wiernie oddaje główną ideę sonetu: miłość jako stała, niezłomna, odporna na czas i zmiany zewnętrzne. Symbolika gwiazdy i odporności na burze została zachowana w pełni, podobnie jak koncepcja miłości ponadczasowej.
Literacko: Przekład oddaje rytm i melodyjność oryginału, zachowując strukturę czterowersowych strof i końcowego przesłania, choć język polski wymagał drobnych zmian składniowych dla płynności. Metafory („zgięty sierp”) i wyrażenia czasowe zostały wiernie odwzorowane.

7. Filozofia niezmienności i uniwersalności

Cały sonet jest refleksją nad stałością wartości ludzkich. Shakespeare filozoficznie afirmuje, że prawdziwa miłość nie zależy od zewnętrznych okoliczności, zmieniających się emocji ani upływu czasu. Polski przekład zachowuje tę centralną myśl, dodając rytm i rytualną powtarzalność strof, która wzmacnia uniwersalny charakter przesłania.

8. Miłość jako przewodnik życia

Metafora gwiazdy dla „każdej zabłąkanej łodzi” pokazuje, że miłość pełni funkcję przewodnika w świecie chaosu i niepewności. Filozoficznie oznacza to, że miłość daje orientację moralną i emocjonalną, pozwala znaleźć pewność w niepewnym świecie. Polski przekład oddaje pełnię tej metafory i jej znaczenie w kontekście życia codziennego.

9. Miłość a śmiertelność

Shakespeare zestawia niezmienną miłość z przemijalnością życia ludzkiego. Polski przekład: „Za nic ma sobie godzin czy miesięcy zmianę, Gdyż przetrwa niezachwiana aż po sądny dzień.”
Filozoficznie jest to afirmacja transcendencji emocjonalnej nad biologiczną przemijalnością. Miłość staje się siłą niemal metafizyczną, wykraczającą poza czas i materię.

10. Podsumowanie filozoficzne

Sonet 116 w przekładzie Jarka Zawadzkiego wiernie oddaje filozoficzną wizję Shakespeara: miłość jest stała, niezłomna, uniwersalna i odporna na zewnętrzne wpływy oraz upływ czasu. Polski przekład zachowuje rytm, metafory i siłę argumentacji. Miłość przedstawiona jest jako wartość absolutna, przewodnik życia i wzorzec moralny dla ludzi, niezależnie od ich losów i ograniczeń fizycznych.