Córki Itoyi 糸屋の娘

Córki Itoyi

Rai San’yō

Itoya z Honmachi w Osace ma córki,
starszą szesnasto- i młodszą czternastoletnią;
różni dajmio strzałami z łuku zabijają,
córki z rodu Itoya zabijają wzrokiem. 

Tłumaczenie z języka japońskiego: Jarek Zawadzki

糸屋の娘

頼山陽

大阪本町糸屋の娘
姉は十六妹は十四
諸国大名は弓矢で殺す
糸屋の娘は眼で殺す

1. Wprowadzenie

Wiersz "Itoya z Honmachi w Osace ma córki" autorstwa Rai San’yō jest krótkim, lapidarnym utworem poetyckim, który łączy elementy humoru, gry słownej i subtelnej krytyki społecznej. Tekst przedstawia kontrast między potęgą fizyczną a siłą spojrzenia, a także subtelnie komentuje rolę młodych kobiet w kontekście ówczesnej japońskiej kultury samurajskiej i hierarchii społecznej.

2. Analiza treści wiersza

Pierwsze dwa wersy:
"Itoya z Honmachi w Osace ma córki, starszą szesnasto- i młodszą czternastoletnią;"
wprowadzają bohaterki w bardzo konkretnym kontekście przestrzennym i społecznym. Autorka opisuje dziewczęta poprzez ich wiek i przynależność do rodziny rzemieślniczej, co nadaje wierszowi realizmu. Filozoficznie można to odczytać jako ukazanie wartości młodości i jej potencjału, który nie zawsze jest zależny od fizycznej siły czy statusu społecznego.

3. Kontrast mocy fizycznej i symbolicznej

Kolejne wersy:
"różni dajmio strzałami z łuku zabijają, córki z rodu Itoya zabijają wzrokiem."
tworzą wyraźny kontrast między tradycyjną siłą militarną a mocą symboliczną, niematerialną. W kulturze japońskiej spojrzenie może być metaforą uroku, charyzmy lub wpływu społecznego. Dziewczęta, choć młode, posiadają moc, która przewyższa tradycyjną przemoc fizyczną dajmio. Jest to subtelna filozoficzna refleksja nad naturą władzy, wpływu i siły – nie zawsze zależy ona od środków materialnych.

4. Filozofia wiersza

Filozoficznie wiersz ukazuje dualizm siły: materialnej i niematerialnej. Dajmio używają broni, by zdobyć lub narzucić władzę, podczas gdy córki Itoya posługują się wzrokiem – co symbolizuje subtelność, inteligencję i moc perswazji. W tym sensie wiersz podkreśla, że prawdziwa siła nie zawsze leży w tym, co fizyczne i oczywiste, lecz w tym, co ukryte, subtelne i psychologiczne.

5. Porównanie przekładu z oryginałem

Tłumaczenie Jarka Zawadzkiego zachowuje dosłowność i rytm oryginału.
- Pierwsze dwa wersy polskiego przekładu wiernie oddają kontekst społeczny i wiek dziewcząt.
- Trzeci i czwarty wers zachowują kontrast między siłą fizyczną a symboliczną, choć w chińskim oryginale japońskim (眼で殺す) można wyczuć także lekko humorystyczny ton, który w polskim tłumaczeniu jest zachowany, ale nieco stonowany.
- Ogólna krótka forma wiersza, lapidarność przekazu i silny efekt wizualny zostały zachowane, co świadczy o wiernym przeniesieniu intencji autora.

6. Estetyka i znaczenie literackie

Wiersz jest minimalistyczny, lecz efektowny dzięki kontrastowi i precyzji języka.
- Każdy wers jest nośnikiem obrazu i idei.
- Krótka forma umożliwia natychmiastowe oddziaływanie na czytelnika.
- Moc spojrzenia młodych dziewcząt w połączeniu z powściągliwością formy wiersza tworzy efekt filozoficzny – refleksję nad naturą władzy, wpływu i percepcji.

7. Podsumowanie

Wiersz Rai San’yō, mimo swojej krótkiej formy, jest wielowarstwową refleksją nad mocą, wpływem i subtelnością w kulturze japońskiej. Polskie tłumaczenie wiernie oddaje treść, rytm i obrazowość oryginału, zachowując jednocześnie humor i kontrast między siłą fizyczną a symboliczną. Wiersz ukazuje, że prawdziwa moc nie zawsze leży w broni, lecz w inteligencji, spojrzeniu i subtelnej sile jednostki.