Enheduanna

Nie masz wrogów? Charles Mackay (1814–1889)   Mówisz, że nie masz wrogów? Ależ przyjacielu!         Mizerna to przechwałka; kto powinność swoją Wykonując, bój toczył mimo przeszkód wielu         I stał na posterunku, jak odważni stoją, Musiał sobie przysporzyć wrogów armię całą! Jeśli nie masz żadnego, toś dokonał mało. Nie uderzyłeś zdrajcy w żebra z całej siły, Nie wytrąciłeś kufla ustom, co bredziły, Nie wyrównałeś nigdy krzywdy i dlatego Nie byłeś bohaterem, lecz tchórzem, kolego.   Tłumaczenie z języka angielskiego : Jarek Zawadzki   Yevgeny Onegin by Repin   No Enemies   Charles Mackay (1814–1889) You have no enemies, you say?       Alas! my friend, the boast is poor;     He who has mingled in the fray       Of duty, that the brave endure,     Must have made foes! If you have none, Small is the work that you have done....

Książę Dan z państwa Yan ( 燕丹子 Yàn dān zǐ ) to nowela historyczna uwa­żana za pierwszy w li­te­ra­tu­rze chińskiej przykład pełnowymiarowej prozy bele­trystycznej. Fabuła rozgrywa się tuż pod koniec Okre­su Wal­czących Państw 1 (475–221 p.n.e.), a do­tyczy nieudanej próby zamachu na wład­cę państwa Qin ( 秦 ), któ­ry wkrótce zostanie Pierwszym Cesarzem. Trudno jednoznacznie stwierdzić, kiedy ta opowieść została spisana. Nie znamy też autora tego dzieła. Możemy jed­nak przypuszczać, że pochodził on z – podbitego już wtedy przez Qinów ( 秦 ) – państwa Yan ( 燕 ). Świadczą o tym dokładne opisy zdarzeń, jakie mia­ły miejsce w państwie Yan (na przykład podczas pożegnania księcia z nie­doszłym za­machowcem). Z drugiej strony w opisie prze­biegu samego zamachu autor pomija wiele szczegółów, o któ­rych wspo­mina Sima Qian ( 司馬遷 ) w swojej kronice pt.  Zapiski Histo­ryka ( 史記 Shǐ jì ). Przyczyna zamachu Opowieść rozpoczyna s...

Rzecz miała miejsce w Taiyuanie, gdzie żył sobie pewien uczony jegomość o nazwisku Wang. Przechadzając się nad ranem, spotkał pewnego razu dziewczynę, która trzymając w ręku jakieś zawiniątko, zmierzała przed siebie niepewnym choć szybkim krokiem. Wiele nie myśląc, ruszył za nią. Okazało się, że była to urodziwa istota w wieku około szesnastu lat, więc bardzo mu się też spodobała. – Dokąd to tak z samego rana? – spytał. – Nie zaradzi pan mojemu zmartwieniu. Przecież nawet się nie znamy. Po co w ogóle pytać? – odrzekła. – A co to za zmartwienie? Jeśli będę mógł pomóc, nie odmówię. – Zachłanny ojciec sprzedał mnie do bogatego domu – odpowiedziała, spuszczając głowę. – Pierwsza żona była o mnie zazdrosna. Każdego ranka wydzierała się na mnie, a wieczorem biła mnie i poniżała. Nie mogłam już tego wytrzymać, więc poszłam sobie w siną dal, i tyle. – Dokąd idziesz? – Nie wiem, dokąd idę,...

W chińskiej poezji ludowej (czy też wśród przejawów jej imitacji) znajdujemy – rzadko występujący w literaturze chińskiej – długi wiersz epicki. Utwór ten zaczyna się od słów: „Poleciał paw na południowy wschód ( 孔雀東南飛 Kǒngquè dōngnán fēi)”. Jego długość jak i budowa wskazują na to, iż jest to utwór, który najprawdopodobniej został napisany, a nie tylko zapisany ze słuchu, przez piś­miennego poetę. Wskazuje na to przede wszystkim treść utworu: głów­nymi bo­haterami są bowiem urzędnik i jego żona, a nie rolnik czy rybak. Nie ma też pewności co do tego, czy napisany został w epoce Han ( 漢 ) czy też ponad sto lat po jej upadku 1 . Utwór ten pojawia się po raz pierwszy w antologii poezji pt. Nowe pieśni z Nefrytowego Tarasu ( 玉臺新詠 Yù tái xīn yǒng ) po­wstałej w VI w. W antologii tej utworowi nadano tytuł Wiersz w starym stylu napisany dla żony Jiao Zhongqinga ( 古詩為焦仲卿妻作 Gǔshī wèi Jiāo Zhòngqīng q...

Jedno, jeśli wręcz nie jedyne, wielkie osiągnięcie literatury północnej okresu Dynastii Północnych i Południowych (420–589) stanowi Pieśń o Mulan ( 木蘭歌 Mùlán gē ). Utwór ten jest znakomitym przykładem ludowej poezji epickiej, łączącym w sobie prostotę wyrazu i wzruszającą treść. Motyw kobiety przebranej za mężczyznę, która staje w sze­regach armii, nie jest niczym osobliwym; możemy go odnaleźć również w literaturze europej­skiej, np. w  Grażynie Adama Mickiewicza. Grażyna wyrusza w bój (w którym ginie) z miłości do męża i ojczyzny. Mulan ( 木蘭 ) natomiast kieruje się względami konfucjańskiej moralności. Wstępuje bowiem do wojska, aby zastąpić ojca, który dostał wezwanie do armii. Jej decyzja mogła mieć również podtekst ekonomiczny, choć autor nie wyraża tego wprost. Ojciec był jedynym do­rosłym mężczyzną w rodzinie, tak więc bardzo możliwe, że jego praca przynosiła ro­dzinie największy dochód, a co za tym idzie, ...

Utworem rozpoczynającym antologię Pieśni z Chu (楚辭 Chǔ cí ) jest długi wiersz zatytułowany Żal na odejście (離騷 Lí sāo ) przy­pisywany Qu Yuan­owi (屈原), któremu to przypadło miano ojca poezji chińskiej. Wiersz ten zawiera elementy auto­bio­gra­ficzne, choć nie brak w nim też elementów fantastycznych, takich jak na przykład podróż do nieba. Ze wzglę­du na te właś­nie elementy autobiografii poety dobrze będzie przedstawić nieco sylwetkę i życiorys samego Qu Yuana (屈原).    O autorze Qu Yuan (屈原) urodził się ok. 340 r. p.n.e., a zmarł najprawdo­po­dobniej ok. 278 r. p.n.e. 1 W wieku dwudziestu kilku lat został „lewym adeptem (左徒 zuǒ tú)” – wysokim urzędnikiem na dworze króla Huaia (懷), który sprawował rządy w pań­stwie Chu (楚). Do za­dań osoby na stanowisku „lewego adepta” należało: rozpra­wianie o sprawach kraju, wydawanie de­kretów i zajmowanie się gośćmi dwo­ru 2 . Wy­nika więc z tego, iż Qu Yuan (屈原) cieszył się sporym z...