Enheduanna

Książę Dan z państwa Yan ( 燕丹子 Yàn dān zǐ ) to nowela historyczna uwa­żana za pierwszy w li­te­ra­tu­rze chińskiej przykład pełnowymiarowej prozy bele­trystycznej. Fabuła rozgrywa się tuż pod koniec Okre­su Wal­czących Państw 1 (475–221 p.n.e.), a do­tyczy nieudanej próby zamachu na wład­cę państwa Qin ( 秦 ), któ­ry wkrótce zostanie Pierwszym Cesarzem. Trudno jednoznacznie stwierdzić, kiedy ta opowieść została spisana. Nie znamy też autora tego dzieła. Możemy jed­nak przypuszczać, że pochodził on z – podbitego już wtedy przez Qinów ( 秦 ) – państwa Yan ( 燕 ). Świadczą o tym dokładne opisy zdarzeń, jakie mia­ły miejsce w państwie Yan (na przykład podczas pożegnania księcia z nie­doszłym za­machowcem). Z drugiej strony w opisie prze­biegu samego zamachu autor pomija wiele szczegółów, o któ­rych wspo­mina Sima Qian ( 司馬遷 ) w swojej kronice pt.  Zapiski Histo­ryka ( 史記 Shǐ jì ). Przyczyna zamachu Opowieść rozpoczyna s...

Rzecz miała miejsce w Taiyuanie, gdzie żył sobie pewien uczony jegomość o nazwisku Wang. Przechadzając się nad ranem, spotkał pewnego razu dziewczynę, która trzymając w ręku jakieś zawiniątko, zmierzała przed siebie niepewnym choć szybkim krokiem. Wiele nie myśląc, ruszył za nią. Okazało się, że była to urodziwa istota w wieku około szesnastu lat, więc bardzo mu się też spodobała. – Dokąd to tak z samego rana? – spytał. – Nie zaradzi pan mojemu zmartwieniu. Przecież nawet się nie znamy. Po co w ogóle pytać? – odrzekła. – A co to za zmartwienie? Jeśli będę mógł pomóc, nie odmówię. – Zachłanny ojciec sprzedał mnie do bogatego domu – odpowiedziała, spuszczając głowę. – Pierwsza żona była o mnie zazdrosna. Każdego ranka wydzierała się na mnie, a wieczorem biła mnie i poniżała. Nie mogłam już tego wytrzymać, więc poszłam sobie w siną dal, i tyle. – Dokąd idziesz? – Nie wiem, dokąd idę,...

W chińskiej poezji ludowej (czy też wśród przejawów jej imitacji) znajdujemy – rzadko występujący w literaturze chińskiej – długi wiersz epicki. Utwór ten zaczyna się od słów: „Poleciał paw na południowy wschód ( 孔雀東南飛 Kǒngquè dōngnán fēi)”. Jego długość jak i budowa wskazują na to, iż jest to utwór, który najprawdopodobniej został napisany, a nie tylko zapisany ze słuchu, przez piś­miennego poetę. Wskazuje na to przede wszystkim treść utworu: głów­nymi bo­haterami są bowiem urzędnik i jego żona, a nie rolnik czy rybak. Nie ma też pewności co do tego, czy napisany został w epoce Han ( 漢 ) czy też ponad sto lat po jej upadku 1 . Utwór ten pojawia się po raz pierwszy w antologii poezji pt. Nowe pieśni z Nefrytowego Tarasu ( 玉臺新詠 Yù tái xīn yǒng ) po­wstałej w VI w. W antologii tej utworowi nadano tytuł Wiersz w starym stylu napisany dla żony Jiao Zhongqinga ( 古詩為焦仲卿妻作 Gǔshī wèi Jiāo Zhòngqīng q...

Jedno, jeśli wręcz nie jedyne, wielkie osiągnięcie literatury północnej okresu Dynastii Północnych i Południowych (420–589) stanowi Pieśń o Mulan ( 木蘭歌 Mùlán gē ). Utwór ten jest znakomitym przykładem ludowej poezji epickiej, łączącym w sobie prostotę wyrazu i wzruszającą treść. Motyw kobiety przebranej za mężczyznę, która staje w sze­regach armii, nie jest niczym osobliwym; możemy go odnaleźć również w literaturze europej­skiej, np. w  Grażynie Adama Mickiewicza. Grażyna wyrusza w bój (w którym ginie) z miłości do męża i ojczyzny. Mulan ( 木蘭 ) natomiast kieruje się względami konfucjańskiej moralności. Wstępuje bowiem do wojska, aby zastąpić ojca, który dostał wezwanie do armii. Jej decyzja mogła mieć również podtekst ekonomiczny, choć autor nie wyraża tego wprost. Ojciec był jedynym do­rosłym mężczyzną w rodzinie, tak więc bardzo możliwe, że jego praca przynosiła ro­dzinie największy dochód, a co za tym idzie, ...

Pijana radość Pamiętam Xi­ting 1 o zachodzie słońca, Gdzie się po wódce błądziło bez końca. W przypływie szczęścia – nie wiedząc, jak wrócić – Łódź przez pomyłkę nam przyszło zawrócić W łąkę lotosów, co na falach rosła. Mocno więc, mocno uderzały wiosła; Mewa lub czapla spłoszona się wzniosła.   酒興 常記溪亭日暮， 沉醉不知歸路。 興盡晚回舟， 誤入藕花深處。 爭渡，爭渡， 驚起一灘鷗鷺。 1 Xi­ting ( 溪亭 ) znaczy dosłownie „altanka nad strumieniem”, ale jednocześnie jest to również nazwa jednego ze źródeł bijących Jin­anie ( 濟南 ), który jest obecnie stolicą prowincji Shang­dong ( 山東 ); a także nazwa miejscowości, jak twierdzi Ke Bao­cheng ( 柯宝成 ) w swojej edycji dzieł zebranych Li Qing­zhao ( 李清照 ). Zob.  李清照 , 《李清照全集》，柯宝成 编者，武汉，崇文书局， 2010 ， s. 2.

Wredna małpa na podstawie powieści Wu Cheng'ena (吳承恩) pt. Kronika wędrówki na zachód (西遊記 Xīyóu jì ) Małpie narodzenie Dawno temu i daleko nad jeziorem albo rzeką kamień wielki stał na brzegu latem w słońcu, zimą w śniegu. Liczne wieki trwał bez ruchu, aż się nagle w jego brzuchu pojawiła jakaś postać, co nie chciała w głazie zostać. Stwór ten rósł w kamieniu na dnie, ile wieków nikt nie zgadnie. Dnia pewnego podczas burzy urósł w końcu i był duży. Co wykluło się z kamienia, małpą było z pochodzenia, choć jak się okazać miało, małpie było tylko ciało. Jak już się wykluła z głazu, poszła małpa w las od razu, a w tym lesie, jak to w lesie, echo się dookoła niesie, więc nadstawia małpa uszu, by usłyszeć echo w buszu. Siada sobie gdzieś na drzewie, czego słuchać, sama nie wie. Wtem z oddali nagle słyszy jakiś wrzask wśród leśnej ciszy. Złazi z drzewa, bo ciekawa, co...